Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh các nỗ lực để đạt được mục tiêu Net Zero vào năm 2050, câu hỏi về việc làm thế nào để tăng trưởng kinh tế nhanh mà vẫn đảm bảo sự bền vững đang được đặt ra. Làm thế nào để Việt Nam có thể tạo ra một con đường phát triển riêng, thông minh và bao trùm, mà không đơn giản là sao chép mô hình của phương Tây? Tại một buổi đối thoại gần đây giữa Thủ tướng Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp tại Hà Nội vào ngày 31/5, một đề xuất mang tên “Nền kinh tế tầm thấp” – Low Altitude Economy đã được đưa ra, không chỉ mang theo kỳ vọng của các doanh nghiệp mà còn là một chỉ báo cho một “thiết kế tương lai” cho mô hình tăng trưởng quốc gia.
Khái niệm “tầm thấp” trong “nền kinh tế tầm thấp” đề cập đến phạm vi không phận dưới 1.000 m. Đây là phạm vi sử dụng máy bay không người lái (UAV) để thực hiện các hoạt động kinh tế trên không, bao gồm phát triển nông nghiệp, vận chuyển người và hàng hóa, du lịch hàng không, điều trị y tế khẩn cấp, giao đồ ăn, và nhiều hoạt động khác. Nhiều nước trên thế giới đã và đang coi “nền kinh tế tầm thấp” như một động lực mới để phát triển kinh tế.
Ông Nguyễn Thái Việt Huy, một trong những người đề xuất ý tưởng về “nền kinh tế tầm thấp”, cho biết rằng “bay thấp” không chỉ là một cơ hội phát triển vượt trội mà còn đại diện cho một triết lý phát triển mới. Thay vì tập trung vào việc phát triển đô thị bay hay khám phá không gian vũ trụ, vốn đòi hỏi hạ tầng và nguồn lực đầu tư rất lớn, Việt Nam có thể kiến tạo một con đường phát triển riêng – thực dụng, hiệu quả, và bền vững – bằng cách tận dụng và làm chủ vùng không gian gần mặt đất.
Theo ông Trần Thiên Phương, có 3 lĩnh vực trọng điểm cần được ưu tiên thí điểm có kiểm soát để thúc đẩy nền kinh tế tầm thấp tại Việt Nam: Vận tải và dịch vụ hàng không tầm thấp; Nông nghiệp thông minh và giám sát môi trường; Công nghiệp UAV và hệ sinh thái công nghệ liên quan. Những lĩnh vực này được xem là then chốt để mở ra những cơ hội phát triển mới.
Để thúc đẩy nền kinh tế tầm thấp, ông Phương đề xuất hàng loạt chính sách đặc thù. Trong đó, bao gồm việc ban hành khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát cho UAV dân sự tại một số địa phương trọng điểm, và miễn thuế nhập khẩu linh kiện, phụ kiện UAV. Ông cũng kiến nghị Chính phủ ưu tiên ban hành quy định ghi nhãn hàng “Made in Vietnam” và “Make in Vietnam” cho UAV và thiết bị AIoT trong sớm nhất có thể. Những chính sách này được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nền kinh tế tầm thấp.
Cuối cùng, về vấn đề không phận bay, rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của nền kinh tế tầm thấp của Việt Nam là sự kiểm soát chặt chẽ không phận của Bộ Quốc phòng Việt Nam. Tương tự như các quốc gia khác có nền kinh tế tầm thấp phát triển, Việt Nam cũng sẽ cần trải qua quá trình chuyển đổi quản lý một phần không phận từ quân sự sang dân sự, nhằm mở ra không gian phát triển mới cho nền kinh tế.
Như vậy, “nền kinh tế tầm thấp” đang nổi lên như một hướng đi mới, đầy hứa hẹn cho sự phát triển bền vững và thông minh của Việt Nam. Với sự đồng thuận và hợp tác giữa Chính phủ, doanh nghiệp, và các bên liên quan, Việt Nam có thể chinh phục những thách thức và biến “nền kinh tế tầm thấp” thành một động lực tăng trưởng quan trọng, từ đó hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050.
