Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang trở thành điểm sáng trong khu vực về tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, tiềm năng lớn này đang đối mặt với thách thức từ hành lang pháp lý chưa đáp ứng đủ tốc độ phát triển và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại hình điện mới.
Với địa hình và khí hậu thuận lợi, Việt Nam sở hữu tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, tập trung chủ yếu tại các tỉnh miền Trung và miền Nam, nơi có số giờ nắng trung bình hàng năm cao. Về điện gió, theo số liệu từ Ngân hàng Thế giới, Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á về tiềm năng điện gió với ước tính lên đến 513.360 MW.
Thế nhưng, sự phân mảnh và thiếu nhất quán trong hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo đang trở thành rào cản. Các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo hiện nay được phân tán trong nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Bên cạnh đó, các cơ chế đấu thầu, giá điện, và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và ổn định, làm tăng rủi ro tài chính cho các nhà đầu tư. Hệ thống truyền tải cũng chưa được chuẩn bị đầy đủ để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.
Nhìn vào kinh nghiệm quốc tế, các nước như Đức, Trung Quốc, và Hàn Quốc đã sớm ban hành Luật Năng lượng tái tạo, tạo ra bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường mà còn thể hiện cam kết dài hạn của Chính phủ đối với người dân và doanh nghiệp về sự phát triển bền vững.
Các chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam, cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ đảm bảo nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần có quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là vô cùng quan trọng. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng bày tỏ quan điểm rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết. Điều này không chỉ giúp giải quyết những bất cập và sự chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện nay mà còn là cơ hội để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi năng lượng.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ là giải pháp chính sách mà còn là hiện thực hóa quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ đợi cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch, và củng cố vị thế của Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
Đối với các ngân hàng thế giới hay các tổ chức tài chính quốc tế, bài viết sẽ được sử dụng để tham khảo trong chính sách tín dụng xanh cho Việt Nam.
