Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), đã đưa ra nhận định rằng việc Nhà nước thu được nhiều thuế từ đất vừa mang lại niềm vui nhưng cũng đồng thời tạo ra sự lo lắng. Điều này được ông bày tỏ tại hội thảo ‘Giá đất, thuế đất… thế nào cho hợp lý?’ do Báo Thanh Niên tổ chức vào sáng ngày 22.7 tại TP.HCM. Theo ông, chỉ với 9 dự án, TP.HCM dự kiến thu ngân sách được 65.000 tỉ đồng tiền sử dụng đất. Đây là con số đáng mừng vì ngân sách sẽ có thêm một nguồn thu bổ sung lớn. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ sự băn khoăn về tính hợp lý của con số này. Bởi lẽ, giá đất là một trong những chi phí đầu vào của nền kinh tế và để kéo giảm giá nhà, cần có nhiều giải pháp đồng bộ. Về phía Nhà nước, cần xác định nguồn thu từ đất đai một cách hợp lý.
Ông Lê Hoàng Châu dẫn chứng trường hợp của gia đình ông Nguyễn An (Hóc Môn, TP.HCM) sở hữu một ngôi nhà cấp 4 được xây dựng vào năm 2005 với diện tích khoảng 75m2 trên mảnh đất được ông bà nội để lại. Tuy nhiên, đến cuối năm 2024, khi gia đình quyết định xin giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, diện tích phần đất trên được đo vẽ lại lên tới 208m2. Với bảng giá đất theo quy định là hơn 11 triệu đồng/m2, gia đình ông phải đóng gần 1,7 tỉ đồng tiền thuế sử dụng đất, một khoản tiền nằm ngoài khả năng tài chính của gia đình.
Một trường hợp khác là một doanh nghiệp thuê kho với diện tích 11.000m2 tại quận 4 (cũ) vào năm 2022, với giá đất là 300.000 đồng/m2 và tiền thuê trả hàng năm là 3,3 tỉ đồng. Tuy nhiên, đến năm 2023, TP điều chỉnh hệ số và doanh nghiệp phải trả tiền thuê lên tới 7,7 tỉ đồng/năm. Và sang tháng 1.2025, giá đất tăng cao và tiền thuê đất doanh nghiệp phải trả lên tới hơn 21 tỉ đồng, cao hơn 3 lần so với năm 2023 và cao gấp 7 lần so với năm 2022.
Những ví dụ trên cho thấy sự tăng vọt của giá đất và nghĩa vụ tài chính đang dẫn đến rất nhiều bất cập trên thị trường, không chỉ đối với doanh nghiệp và người dân mà còn với toàn bộ nền kinh tế.
Ông Lê Hoàng Châu cũng đặt vấn đề về khoản thu bổ sung với hàng loạt doanh nghiệp do chậm định giá đất. Ông cho rằng Chính phủ quy định thu bổ sung là đúng theo luật Đất đai nhưng đề xuất thu 3,6% của Bộ Tài chính là không hợp lý. Thay vào đó, ông đề nghị chỉ thu bổ sung 0,5% hoặc bỏ hoàn toàn khoản thu này khi sửa luật Đất đai.
HoREA cũng đề xuất thay vì thu 5,4% hay 3,6% thì Bộ Tài chính trình Chính phủ chỉ thu bổ sung 0,5%. Quy định này của luật Đất đai không phù hợp với luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật là chỉ áp dụng hồi tố với nghĩa vụ pháp lý nhẹ hơn, còn quy định nặng hơn không được áp dụng trước đó.
