Hơn 450 hecta thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP tại tỉnh Lâm Đồng đang vào mùa thu hoạch chính vụ. Tuy nhiên, đến nay, những quả thanh long vẫn chưa thể xuất khẩu sang châu Âu do thiếu giấy chứng thư – chứng nhận An toàn thực phẩm. Tình trạng này đã kéo dài từ đầu tháng 7 đến nay, khiến khoảng 100 tấn thanh long bị hư hỏng và lượng hàng tồn kho gần tương đương.
Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ việc chưa có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Đối với các lô hàng xuất khẩu sang châu Âu, phần lớn doanh nghiệp thực hiện kiểm tra tại TP.HCM, đồng nghĩa cơ quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận trên là Sở An toàn thực phẩm TP.HCM.
Trước đây, Thông tư 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ký ngày 19/6 và có hiệu lực từ ngày 1/7, đã chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc chuyển quyền chứng nhận từ cơ quan của Bộ về Sở đang khiến quy trình này bị ách tắc. Bởi trước đây, các doanh nghiệp vốn quen làm việc với các chi cục kiểm dịch thực vật vùng – nơi phụ trách cấp giấy chứng nhận.
Trở ngại trong quy trình chứng nhận không chỉ gây thiệt hại lớn cho các hộ dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu mà còn ảnh hưởng đến những đơn hàng xuất khẩu về sau. Tình trạng này đã được Hiệp hội Thanh long Bình Thuận kiến nghị bằng văn bản lên UBND tỉnh Lâm Đồng. Do phải chờ cả tháng, khách hàng từ châu Âu đã gửi thư thông báo sẽ cắt đơn hàng từ Việt Nam, chuyển qua mua thanh long từ Thái Lan, Ecuador.
Theo Hiệp hội Thanh long Bình Thuận, thiệt hại bằng tiền không quan trọng bằng lòng tin. Nông dân thấy doanh nghiệp ngừng thu mua nên dừng sản xuất, đối tác cũng không còn niềm tin vì không thấy hàng hóa nhập khẩu theo cam kết. Hiệp hội đang nỗ lực tìm cách tháo gỡ khó khăn để giúp các doanh nghiệp và người dân sớm khôi phục sản xuất và xuất khẩu.
Các chuyên gia cũng nhận định, vấn đề cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho thanh long xuất khẩu sang châu Âu là vấn đề cấp thiết và cần được giải quyết ngay. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và vị thế của ngành xuất khẩu thanh long Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Hiệp hội thanh long Bình Thuận đang tích cực làm việc với các cơ quan chức năng để sớm tìm ra giải pháp giải quyết tình trạng này. Trong khi đó, người dân và doanh nghiệp xuất khẩu thanh long đang rất mong chờ được tiếp tục xuất khẩu sang thị trường châu Âu, một trong những thị trường lớn và quan trọng của thanh long Việt Nam.
