Hai trường hợp điển hình gần đây tại Bệnh viện Đa khoa Ninh Thuận và Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Quảng Ngãi đã được ghi nhận về việc phẫu thuật thành công để loại bỏ búi tóc tích tụ trong ổ bụng của hai trẻ nhỏ. Bé trai 5 tuổi tại Ninh Thuận và bé gái 12 tuổi tại Quảng Ngãi đã phải trải qua ca phẫu thuật để loại bỏ búi tóc có trọng lượng gần 0,5kg và 1kg tương ứng. Những búi tóc này đã gây ra tình trạng tắc ruột, viêm loét và các triệu chứng nghiêm trọng khác.
Hội chứng này được biết đến với tên gọi Hội chứng Rapunzel, một tình trạng hiếm gặp, đặc trưng bởi thói quen ngậm, ăn tóc của chính mình hoặc của người khác. Ở trẻ nhỏ, nhiều trẻ có thói quen tự bứt tóc hoặc nhặt tóc rụng để nếm thử rồi nuốt vào bụng. Tóc vào dạ dày không thể tiêu hóa, tích tụ thành các búi trong ổ bụng, cản trở việc tiêu hóa thức ăn và gây ra những hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe.
Nguyên nhân của chứng ăn tóc ở trẻ có thể xuất phát từ cả thói quen lẫn các ảnh hưởng tâm lý. Việc ăn tóc có thể bắt đầu từ hành vi sờ vào tóc, bứt tóc hoặc gãi đầu dẫn tới tóc rụng. Hành vi này lặp lại nhiều lần tạo thành thói quen, trẻ có thể sẽ vô thức “vò đầu bứt tóc” hoặc thậm chí tự giật đứt tóc để thỏa mãn hoặc giảm cảm giác lo âu, căng thẳng.
Trẻ mắc hội chứng Rapunzel có thể mắc các chứng rối loạn tâm thần liên quan đến tóc như chứng nhổ tóc (trichotillomania) và chứng ăn tóc (trichophagia). Cả hai chứng rối loạn tâm thần này dẫn tới sự kích thích thần kinh của hành vi tự làm đứt tóc và ăn tóc ở trẻ.
Phụ huynh cần chú ý khi con trẻ có các biểu hiện bất thường như thường xuyên gãi, bứt tóc; da đầu ngày càng mỏng, có các mảng tóc thưa rõ ràng; đau bụng, buồn nôn, khó tiêu, chán ăn do đường tiêu hóa có dị vật chèn ép… Khi nhận thấy con trẻ có các biểu hiện của hội chứng Rapunzel, cha mẹ cần đưa con đến các cơ sở y tế để có các can thiệp y tế kịp thời.
Trẻ cần được chữa trị bằng cả thuốc và các liệu pháp tâm lý sau phẫu thuật. Tuy nhiên, thói quen ăn, nuốt tóc xuất phát từ hành vi nên nếu không được điều trị tâm lý triệt để, trẻ rất dễ tái diễn hành động này. Can thiệp tâm lý là một phần quan trọng trong điều trị hội chứng Rapunzel để giúp trẻ vượt qua các vấn đề tâm lý và thay đổi hành vi có hại.
Các bác sĩ khuyến cáo rằng, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng trong điều trị hội chứng Rapunzel. Phụ huynh cần thường xuyên theo dõi và quan tâm đến tâm lý và sức khỏe của con trẻ để có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
