Ở xã Ngọc Tố, thành phố Cần Thơ, có một người trẻ đang âm thầm gìn giữ và phát huy âm sắc truyền thống của nhạc ngũ âm trong đời sống văn hóa và tinh thần của cộng đồng dân tộc Khmer. Anh Lý Minh Tâm, 27 tuổi, người dân tộc Khmer, đã và đang tiếp tục sứ mệnh quý giá này.
Anh Tâm sinh ra trong một gia đình yêu nghệ thuật truyền thống Khmer, và từ nhỏ đã được nuôi dưỡng bằng những âm thanh ngũ âm vang lên từ ngôi chùa trong phum sóc. Với tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc truyền thống, anh đã bắt đầu học chơi các nhạc cụ Khmer từ khi còn rất trẻ. Anh cho biết, bà và cha anh từng là nhạc công chơi các nhạc cụ Khmer trước đây, và chính những âm thanh ấy đã giúp anh ao ước được chơi một lần.
Đến năm 11 tuổi, khi bạn bè cùng trang lứa còn mải chơi các trò chơi trẻ con, anh Tâm đã được tiếp xúc với dàn nhạc ngũ âm, loại nhạc cụ truyền thống Khmer được hợp thành bởi 5 bộ nhạc, được làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt gồm: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Chỉ trong một thời gian ngắn, anh đã chơi thành thạo và được chọn vào đội nhạc ngũ âm của chùa Khmer tại địa phương, đồng thời được theo đoàn đi biểu diễn khắp nơi mỗi khi có lễ hội.
Anh Tâm chia sẻ, cảm giác được hòa mình vào những bản nhạc dân gian từ các nhạc cụ ngũ âm trong lễ hội truyền thống Khmer, như tết cổ truyền Chôl Chnaam Thmây, lễ Sene Đôn-ta, Lễ dâng y Kathina… hay mỗi lần được biểu diễn ở các lần tổ chức sự kiện đều khiến anh thấy mình là một phần của văn hóa dân tộc mình. Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là linh hồn của cộng đồng Khmer.
Không chỉ là người biểu diễn, khoảng 4 năm nay, anh Tâm còn trở thành người gieo mầm âm nhạc khi trực tiếp dạy nhạc ngũ âm cho các em nhỏ tại các chùa Khmer trong địa phương. Những lớp học diễn ra đều đặn vào các dịp nghỉ hè, buổi tối hay dịp cuối tuần, thu hút các em nhỏ, thanh thiếu niên Khmer yêu âm nhạc truyền thống tham gia.
Anh Tâm cũng nghiên cứu, tìm tòi về quy trình làm ra nhạc cụ ngũ âm. Từ việc chọn loại gỗ, tre phù hợp, xử lý mặt trống đến cân chỉnh âm thanh, tất cả đều được anh tỉ mỉ thực hiện. Bằng sự tâm huyết và tình yêu nhạc cụ truyền thống, anh đã tự học tập, tự tìm hiểu và tự chế tác thành công 4 loại nhạc cụ trong dàn ngũ âm, gồm: Rôneat Ek, Rôneat Thung, Rôneat Đek và trống. Và anh đã bán được nhiều nhạc cụ do anh tự làm cho các đội nhạc ngũ âm trong địa phương.
Trong bối cảnh cuộc sống hiện đại ngày càng hối hả, việc một người trẻ dành trọn tâm huyết cho nhạc cụ truyền thống như anh Lý Minh Tâm đã giúp bản sắc Khmer không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được lan tỏa bền vững trong cộng đồng dân tộc Khmer.
Anh Tâm là một tấm gương sáng, đại diện cho thế hệ trẻ ngày nay trong việc gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc. Với những đóng góp của mình, anh đã và đang góp phần tạo nên một tương lai tươi sáng cho âm nhạc truyền thống Khmer.
