Diêu Chấn Hoa, một cái tên từng gây chấn động trong giới tài chính Trung Quốc, đã trải qua một hành trình đầy biến động. Xuất thân từ một kỹ sư công nghệ thực phẩm, ông đã trở thành một tỷ phú tự thân với những thương vụ địa ốc táo bạo bậc nhất tại quốc gia tỷ dân. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh dựa trên đòn bẩy tài chính đã đẩy ông vào vực thẳm khi con sóng tín dụng rút đi.

Ông Diêu Chấn Hoa sinh năm 1970 tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành thực phẩm và kỹ thuật quản lý công nghiệp tại Đại học Công nghệ Nam Trung Quốc, ông làm việc trong một doanh nghiệp nhà nước nhưng sớm rời bỏ công việc ổn định để dấn thân vào thương trường bằng một con đường “kỳ quặc”: thuê đất trồng rau. Với cách tiếp cận thị trường cực kỳ sát thực tế, ông nhanh chóng hiểu rõ hành vi tiêu dùng và có mô hình vận hành tối ưu. Ông không chỉ dừng lại ở việc bán lẻ, ông còn tiên phong xây dựng mô hình tích hợp “từ nông trại đến siêu thị”, chuyển đổi từ chợ truyền thống sang chuỗi siêu thị thực phẩm sạch, đồng bộ từ canh tác, chế biến đến phân phối.

Trong vòng 6 năm, ông đã mở 15 siêu thị tại Thâm Quyến và được trao giải thưởng đổi mới quốc gia Trung Quốc. Tuy nhiên, ông đã sớm chuyển đổi sang lĩnh vực bất động sản và đã trở thành ông trùm bất động sản phía Nam Trung Quốc. Năm 2015, khi thị trường A-share biến động mạnh, Diêu bất ngờ tung một đòn chiến lược táo bạo: thông qua 2 công ty con là Tiền Hải Nhân Thọ (Qianhai Life) và Tụ Thắng Hoa (Jushenghua), ông sử dụng dòng tiền từ bảo hiểm để âm thầm gom cổ phiếu của Vanke – tập đoàn bất động sản lớn nhất Trung Quốc.

Tuy nhiên, ông đã phải thoái vốn và chịu lệnh cấm tham gia thị trường tài chính 10 năm vì lạm dụng dòng tiền bảo hiểm. Sau chiến thắng ở mảng địa ốc và tài chính, Diêu tiếp tục nuôi mộng “công nghiệp hóa quốc gia”. Năm 2017, ông chi 66,3 tỷ NDT (khoảng 241 nghìn tỷ đồng) thâu tóm 51% cổ phần thương hiệu ô tô nội địa Trung Quốc Qoros Auto, với tuyên bố sẽ đầu tư hơn hàng trăm tỷ NDT để làm xe “Made in China”, cạnh tranh với Tesla và các thương hiệu quốc tế.

Tuy vậy, Qoros chỉ bán được hơn 5.000 xe vào năm 2021 và tụt xuống dưới 1.000 chiếc trong năm tiếp theo. Trong khi đó, khoản đầu tư vào nhà máy, đất đai và công nghệ đã khiến công ty của Diêu Chấn Hoa “chảy máu” tài chính nghiêm trọng, lỗ lũy kế 120 tỷ NDT (khoảng 437 nghìn tỷ đồng) chỉ trong vòng 3 năm. Bước sang năm 2021, báo cáo tài chính trầm trọng hơn: hơn 2.000 tỷ NDT (khoảng 7,3 triệu tỷ đồng) nợ có lãi, nhân viên không nhận được lương, các đối tác kéo đến trụ sở đòi nợ.

Ngày nay, hình ảnh thường thấy của Diêu Chấn Hoa là một người đàn ông trung niên mặc vest nhăn nhúm, đeo kính lệch, lặng lẽ ngồi ăn mì gạo tại vỉa hè gần văn phòng. Chiếc điện thoại của ông liên tục nhận thông báo từ tòa án, trong đó có một khoản tranh chấp nhỏ chỉ 440.000 NDT (khoảng 1,6 tỷ đồng) nhưng đến giờ chưa thể thanh toán. Căn biệt thự cuối cùng của vị cựu tỷ phú ở Thâm Quyến được đưa ra đấu giá vào năm 2024 nhưng vẫn chưa có người mua. Thông tin về tình hình tài chính của Diêu Chấn Hoa hiện nay vẫn chưa được công bố rõ ràng.

Doãn Minh Thiện – Người sáng lập tập đoàn ô tô Lifan của Trung Quốc đã trải qua một cuộc đời đầy thăng trầm, từ tuổi thơ nghèo khó đến đỉnh cao của thành công và lại rơi xuống vực sâu của thất bại. Câu chuyện về cuộc đời ông đã truyền cảm hứng cho nhiều người với tinh thần “không bao giờ là quá muộn để khởi nghiệp”.

Sinh năm 1938 trong một gia đình địa chủ khá giả, Doãn Minh Thiện đã có một tuổi thơ sung túc cho đến khi biến cố ập đến: cha mất sớm, gia đình sa sút, phải chuyển về sống trong căn nhà tranh tồi tàn. Ở tuổi 12, cậu bé Minh Thiện đã sớm bước vào đời, tự mày mò kinh doanh kim chỉ để nuôi sống mẹ và bản thân.

Lời dặn của mẹ: “Không học thì đời con cũng vô dụng” đã trở thành kim chỉ nam trong cuộc đời ông. Doãn quyết tâm quay lại học tập và nhanh chóng thể hiện mình là một tài năng toán học xuất chúng khi hoàn tất chương trình tương đương bậc cử nhân khi còn chưa tốt nghiệp trung học.

Tuy nhiên, tai họa lại ập đến. Do một số phát ngôn bị xem là “sai lệch” trong giai đoạn chính trị cực đoan, ông bị đuổi học và sau đó bị kết án 18 năm tù cải tạo. Trong suốt gần 2 thập kỷ sau song sắt, ông vẫn không bỏ cuộc. Thay vào đó, ông học tiếng Anh, đọc văn học cổ điển, dịch sách, rèn luyện thể chất để chuẩn bị cho ngày trở lại.

Ra tù ở tuổi 41, trong tay không tiền, không địa vị, ông bắt đầu hành trình tái thiết cuộc đời. Làm phiên dịch, giảng viên rồi biên tập viên, ông nhanh chóng được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Nhà xuất bản Trùng Khánh.

Năm 1985, ở tuổi 47, ông từ bỏ công việc nhà nước để tìm hiểu thế giới kinh doanh, sau đó tự mình lập công ty sách. Cuốn sách “Một hào cho học sinh trung học” phát hành sau đó đã bán hơn 30 triệu bản, đem về khoản lợi nhuận khổng lồ, tạo bước đệm để ông bước vào hành trình mạo hiểm hơn.

Ở tuổi 53, khi đồng nghiệp nghĩ đến nghỉ hưu thì ông thành lập Công ty Lifan, bước vào ngành công nghiệp xe máy – nơi đã có những “ông lớn” như Gia Lăng và Kiến Thiết thống trị. Nhưng chính tại vùng đất cạnh tranh khốc liệt ấy, Lifan vươn lên mạnh mẽ bằng đổi mới công nghệ: sản xuất động cơ siêu nhỏ, giới thiệu động cơ xe máy đầu tiên sử dụng khởi động điện tại Trung Quốc, tạo ra cú hích bùng nổ cho ngành xe máy nội địa.

Năm 2003, ông tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực ô tô. Dù gặp không ít thách thức nhưng Lifan đã ra mắt mẫu xe Lifan 320 và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Từ một công ty xe máy, Lifan trở thành tập đoàn công nghiệp hàng đầu Trung Quốc với 18 nhà máy trong vòng 18 năm.

Đỉnh cao rực rỡ đến cú ngã đau đớn. Năm 2010, Lifan niêm yết trên sàn chứng khoán Thượng Hải. Doãn Minh Thiện khi ấy đã 72 tuổi, trở thành người giàu nhất Trùng Khánh với tài sản ước tính hơn 11 tỷ NDT (khoảng 40.000 tỷ đồng).

Tuy nhiên, năm 2016, Lifan vướng vào vụ điều tra liên quan đến khoản trợ cấp hơn 100 triệu NDT (khoảng 364 tỷ đồng) từ chính phủ trung ương. Do ảnh hưởng uy tín và niềm tin thị trường nên doanh thu lao dốc. Ông tuyên bố nghỉ hưu năm 2017, nhưng chỉ 2 năm sau, buộc phải trở lại để “cứu đứa con tinh thần”. Năm 2020, Lifan chính thức nộp đơn xin tái cơ cấu và phá sản, chuyển giao quyền sở hữu cho Tập đoàn Geely. Tất cả những gì Doãn Minh Thiện gây dựng suốt 3 thập kỷ nay không còn thuộc về ông.

Tháng 8/2023, Doãn Minh Thiện chủ động chuyển vào viện dưỡng lão. Không sống cùng con cái, không thuê người chăm sóc, ông chọn một cuộc sống giản dị và lặng lẽ. Mỗi ngày trôi qua với vài trang sách, chút âm nhạc, vài bước tản bộ, đôi dòng nhật ký và những lần lặng lẽ theo dõi tin tức về công ty do chính ông gây dựng.

Gần tuổi 90, sống cô độc trong viện dưỡng lão, Doãn Minh Thiện chia sẻ một tâm niệm giản đơn nhưng sâu sắc: trong kinh doanh cũng như trong cuộc đời, không có điều gì là vĩnh cửu.