Cặp vợ chồng chị Linh, 35 tuổi, đã phải trải qua 8 năm hiếm muộn do chồng chị bị tinh trùng dị dạng. Sau khi thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVF Tâm Anh TP.HCM), chị Linh đã đậu thai và hạ sinh con gái khỏe mạnh nặng hơn 3kg vào giữa tháng 7.

Chị Linh từng trải qua phẫu thuật bóc u buồng trứng bên trái khi mới 15 tuổi. Khi kết hôn, chị mong muốn có con nhưng 5 năm không có tin vui. Sau khi khám ở 2 bệnh viện, chị được chẩn đoán dự trữ buồng trứng giảm nhẹ so với chỉ số trung bình ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, còn chồng chị bị tinh trùng yếu và dị dạng.

Sau đó, vợ chồng chị Linh không điều trị và tiếp tục chờ đợi, nhưng thêm 3 năm không có tin vui. Tháng 2/2024, họ đến khám tại IVF Tâm Anh TP.HCM. Tại đây, chồng chị Linh được xét nghiệm tinh dịch đồ và ghi nhận tỷ lệ tinh trùng dị dạng không có phần đầu acrosome lên đến 100%. Đây là một túi nhỏ, nằm ở phần đầu của tinh trùng, chứa các enzyme phân giải protein; thiếu phần này khiến tinh trùng không thể phá vỡ lớp màng bảo vệ của trứng dẫn đến không thể thụ thai tự nhiên.

Với tình trạng của vợ chồng chị Linh, nếu áp dụng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), tỷ lệ thành công sẽ rất thấp. Vì vậy, vợ chồng chị quyết định thụ tinh ống nghiệm để có con.

Chị Linh được sử dụng thuốc kích thích buồng trứng với phác đồ phù hợp. Bác sĩ chọc hút thu được 6 noãn (trứng) trưởng thành, thụ tinh trong ống nghiệm thu được 3 phôi ngày 5 chất lượng tốt. Các bác sĩ xây dựng phác đồ chuẩn bị niêm mạc tử cung đủ điều kiện, chuyển phôi giúp chị Linh đậu thai và hạ sinh con gái khỏe mạnh.

ThS.BS.CKII Dương Quang Huy, Trưởng Đơn vị Nam học, Trung tâm IVF Tâm Anh TP.HCM, cho biết tinh trùng dị dạng là hiện tượng khá phổ biến ở nam giới. Trong mẫu tinh dịch sau xuất tinh của nam giới khỏe mạnh thường có một tỷ lệ tinh trùng dị dạng nhất định. Thông thường tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường từ 4-10% vẫn có khả năng thụ thai. Trường hợp tinh trùng dị dạng vượt ngưỡng 96% có thể ảnh hưởng khả năng sinh sản và cần điều trị hỗ trợ sinh sản.

Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân như nam giới suy giảm hormone sinh dục (testosterone) dẫn đến hoạt động sản xuất tinh trùng bị trục trặc, gây bất thường trong tế bào tinh trùng. Nam giới thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nhiệt độ cao, kim loại nặng, chất độc hại (thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu,…) có thể khiến tinh binh bị biến đổi hình thái.

Trường hợp mắc các bệnh lý sinh dục nam, viêm nhiễm… cũng có thể dẫn đến tinh trùng dị dạng. Ngoài ra, việc ăn uống thiếu dưỡng chất, lối sống thiếu khoa học, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các chất kích thích… cũng gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sản xuất tinh trùng và nội tiết tố nam.

Bác sĩ Huy khuyến cáo nam giới nên chủ động khám sức khỏe sinh sản định kỳ. Trường hợp chưa kết hôn nhưng thường xuyên làm việc trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại, tia xạ, hoặc có các bất thường ở hệ thống cơ quan sinh sản nên trữ đông tinh trùng bảo tồn khả năng sinh sản. Vợ chồng kết hôn, quan hệ tình dục đều đặn nhưng một năm không có thai nên đến khám và điều trị sớm giúp sớm có con và tiết kiệm chi phí.

Các thuật ngữ như tinh dịch, tinh trùng, nước xuất tinh, chất xuất tinh, dịch xuất tinh thường được sử dụng để mô tả những gì được tiết ra từ dương vật khi cương cứng. Tuy nhiên, không phải tất cả những thuật ngữ này đều hoàn toàn giống nhau.

Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới, có hình oval và đuôi dài, kích thước chỉ 1/20 mm chiều dài và có thể được nhìn thấy bằng kính hiển vi. Tinh trùng được sản xuất ở hai tinh hoàn và bắt đầu sản xuất từ tuổi dậy thì, tiếp tục sản xuất trong suốt cuộc đời, bắt đầu giảm dần từ khoảng tuổi 40. Mỗi ngày, tinh hoàn sản xuất khoảng 200 triệu tinh trùng.

Để phát triển, tinh trùng cần một phạm vi nhiệt độ từ 34-35 độ C, thấp hơn nhiệt độ cơ thể thông thường. Đó là lý do tại sao tinh hoàn nằm trong bìu da mát mẻ hơn thay vì ở trong bụng hoặc xương chậu. Mỗi tinh trùng mang các nhiễm sắc thể, được cấu thành từ DNA và gen.

Khi một tế bào tinh trùng thụ tinh với một tế bào sinh sản nữ, thông tin di truyền của tinh trùng và noãn kết hợp với nhau để hình thành một phôi. Tinh dịch là hỗn hợp của tinh trùng và dịch xuất tinh với nhau. Dịch xuất tinh được tạo ra trong các tuyến sinh dục và giúp nuôi dưỡng và bảo vệ tinh trùng.

Tinh dịch bao gồm khoảng 10% tinh trùng và 90% chất lỏng từ túi tinh và tuyến tiền liệt. Khi xuất tinh, chất lỏng và tinh trùng được tiết vào niệu đạo và kết hợp thành tinh dịch. Tinh dịch thường có màu kem trắng hoặc xám nhạt, có mùi amoniac hoặc tẩy nhẹ.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chất xuất tinh, một chất lỏng được sản xuất bởi các tuyến khác, có thể chứa tinh trùng, mặc dù với số lượng rất nhỏ. Nguy cơ mang thai từ chất xuất tinh rất thấp, nhưng không bằng không.

Tinh dịch có thể cung cấp thông tin về sức khỏe tổng thể của một người. Nếu tinh dịch có mùi khó chịu, có thể đó là dấu hiệu của nhiễm trùng và nên được kiểm tra bởi bác sĩ. Cắt ống dẫn tinh là một hình thức tránh thai nam, và các thử nghiệm lâm sàng cũng đã bắt đầu cho một loại thuốc tránh thai nam tiềm năng mới ngăn chặn sản xuất tinh trùng trong tinh hoàn.

Để giữ cho tinh trùng khỏe mạnh, nên ăn uống lành mạnh giàu chất chống oxy hóa, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng khỏe mạnh và không hút thuốc, sử dụng ma túy hoặc uống quá nhiều rượu.

Một số chuyên gia y tế cũng khuyến cáo rằng căng thẳng oxy hóa có thể có tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh trùng và góp phần gây vô sinh nam. Tổ chức Y tế Thế giới đã công bố một loạt các giá trị cho thể tích tinh dịch và số lượng tinh trùng, nồng độ, chuyển động và cấu trúc trong số những người nam giới sinh sản.

Cuối cùng, để biết thêm thông tin về sức khỏe sinh sản và các vấn đề liên quan, bạn có thể truy cập trang web của Tổ chức Y tế Thế giới hoặc tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế.

Ảnh hưởng của việc kiêng quan hệ tình dục kéo dài lên sức khỏe tinh trùng của nam giới là một chủ đề được quan tâm rộng rãi. Tiến sĩ – bác sĩ chuyên khoa 2 Trà Anh Duy chỉ ra rằng việc kiêng quan hệ trong một khoảng thời gian dài có thể tác động không nhỏ đến chất lượng và số lượng tinh trùng.

Kiêng quan hệ từ 2 đến 5 ngày có thể dẫn đến sự tăng mật độ tinh trùng. Tuy nhiên, nếu kéo dài thời gian kiêng quan hệ quá 7 ngày, mặc dù mật độ tinh trùng tiếp tục tăng, nhưng độ di động và chất lượng của tinh trùng lại có xu hướng giảm. Kiêng quan hệ trong thời gian quá lâu có thể gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng tinh trùng do stress oxy hóa và tổn thương ADN.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thời gian kiêng xuất tinh quá dài, đặc biệt là hơn 10 ngày, có thể làm tăng nguy cơ tổn thương ADN tinh trùng do quá trình oxy hóa trong mào tinh hoàn. Để tối ưu hóa sức khỏe tinh trùng, các chuyên gia khuyến nghị nên duy trì tần suất quan hệ hoặc xuất tinh khoảng 2-3 ngày một lần.

Lợi ích của việc xuất tinh đều đặn bao gồm việc loại bỏ tinh trùng cũ, tạo không gian cho sự phát triển của tinh trùng mới khỏe mạnh hơn, giảm stress oxy hóa, hạn chế tổn thương ADN tinh trùng, và duy trì môi trường sinh dục ổn định để giảm nguy cơ viêm nhiễm. Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng hợp lý, hạn chế rượu bia và thuốc lá, tập thể dục vừa phải, tránh nhiệt độ cao và căng thẳng kéo dài cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản của nam giới.

Các phương pháp kiểm soát căng thẳng như thiền định, yoga và đảm bảo giấc ngủ đủ giấc cũng có thể giúp cải thiện khả năng sinh sản. Tần suất xuất tinh lý tưởng để duy trì sức khỏe tinh trùng được khuyến nghị là khoảng 2-3 ngày một lần. Bên cạnh đó, nam giới nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa nam học nếu gặp các dấu hiệu bất thường như xuất tinh không đều hoặc gặp khó khăn trong việc xuất tinh, chất lượng tinh dịch có dấu hiệu bất thường, khả năng sinh sản giảm sau hơn 12 tháng quan hệ đều đặn mà không có thai, hoặc có tiền sử mắc các bệnh lý liên quan đến tuyến sinh dục.

Thông qua các xét nghiệm tinh dịch đồ, bác sĩ có thể đánh giá số lượng, mật độ, độ di động và hình dạng của tinh trùng, từ đó đưa ra những tư vấn và phương pháp điều trị phù hợp để cải thiện sức khỏe sinh sản của nam giới. Healthline và các nguồn tin cậy khác cũng cung cấp thông tin về cách duy trì sức khỏe tinh trùng và cải thiện khả năng sinh sản.