Ngành công nghiệp mỹ phẩm tại Pháp đang trải qua một quá trình đánh giá lại các mô hình kinh doanh để tuân thủ luật chống lãng phí vì nền kinh tế tuần hoàn (AGEC) của Pháp. Luật này đặt ra mục tiêu tham vọng là tái sử dụng bao bì lên tới 7% vào cuối năm 2025 và 10% vào năm 2027. Trước những yêu cầu pháp lý này, sáu đơn vị trong ngành đã cùng nhau ra mắt một chương trình thí điểm có tên là ‘La Boucle Beauté Parfums’, diễn ra từ ngày 30 tháng 6 đến ngày 31 tháng 10 tại 192 điểm bán hàng trên khắp Pháp.

Chương trình thí điểm này được khởi xướng bởi Circul’R, với sự hỗ trợ của We Don’t Need Roads và tổ chức sinh thái Citeo. Nó tập hợp bốn thương hiệu lớn: Parfums Christian Dior (LVMH), Diptyque, Kenzo Parfums (L’Oréal), và Rochas (Interparfums), cùng với hai nhà phân phối, Nocibé và Beauty Success. Mục đích chính của chương trình là kiểm tra tính khả thi của một hệ thống tái sử dụng chai nước hoa trên quy mô lớn. Khách hàng có thể mang chai nước hoa đã qua sử dụng của các thương hiệu tham gia để đổi lấy phần thưởng do mỗi thương hiệu chọn.

Các chai được thu thập sẽ được phân loại và rửa tại một trung tâm chuyên dụng sử dụng logistics chung, trước khi được tái điều chỉnh để lưu hành lại. Quá trình làm sạch, rất quan trọng để đảm bảo chất lượng tái sử dụng, dựa trên quy trình rửa bằng CO₂ – một quy trình sáng tạo không sử dụng nước, chất tẩy rửa, hay dung môi. Sixtine Jourde-Roussel, giám đốc liên minh của Circul’R, cho biết: “Trên cơ sở những bài học kinh nghiệm từ thí điểm đầu tiên với sản phẩm chăm sóc da, chúng tôi hiện đang ra mắt thí điểm mới này dành riêng cho nước hoa. Tiếp cận dần dần theo loại hình sản phẩm cho phép chúng tôi xây dựng một nền tảng vững chắc và thực tế cho tái sử dụng trong mỹ phẩm”.

Mặc dù chương trình thí điểm tái sử dụng chai này hứa hẹn một dấu chân môi trường thấp, nhưng nó vẫn cần phải chứng minh giá trị kỹ thuật của mình. Thông tin phản hồi từ thí điểm sẽ được sử dụng cho một loạt các phân tích môi trường và kinh tế, bao gồm tiêu thụ nước và năng lượng. Mô hình kinh tế cũng sẽ được thực hiện để xác định điều kiện cho khả năng tồn tại của một hệ thống như vậy trên quy mô lớn. Đồng thời, một nghiên cứu người tiêu dùng sẽ phân tích nhu cầu của khách hàng đối với mô hình mới này.

Sixtine Jourde-Roussel cũng nhấn mạnh: “Chúng tôi cần khối lượng để tái sử dụng tạo ra động lực và kinh tế规模. Điều này có nghĩa là xem xét lại giá trị của một chai nước hoa, không chỉ như bao bì, mà như một vật thể bền vững, có khả năng sử dụng trong các dòng sản phẩm ít cao cấp hơn hoặc thị trường thứ cấp”. Sản xuất thủy tinh vẫn là một trong những quy trình tiêu tốn nhiều năng lượng nhất trong ngành công nghiệp mỹ phẩm và nước hoa. Sáng kiến này có thể trở thành bước đầu tiên hướng tới tiêu chuẩn hóa tái sử dụng trong thế giới nước hoa cao cấp, một ngành lâu nay thống trị bởi bao bì sử dụng một lần.

Tái chế đang nổi lên như một giải pháp quan trọng để giải quyết vấn đề thiếu hụt đất hiếm hiện nay. Sự phát triển của công nghiệp tái chế rác thải điện tử đang cách mạng hóa phương thức thu gom và xử lý rác thải, vốn đang gia tăng chóng mặt. Rác thải điện tử bao gồm các thiết bị như máy tính, điện thoại thông minh, TV, thiết bị gia dụng, thiết bị y tế và các thiết bị điện tử, công nghệ thông tin đã qua sử dụng. Đặc biệt, pin xe điện cũ, tua-bin gió và pin Mặt Trời đang tạo đà cho sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tái chế.

Nhiều nhà tái chế đang tập trung khai thác các nguyên tố đất hiếm như neodymium, praseodymium, terbi và dysprosium – những nguyên tố thiết yếu trong sản xuất các thiết bị từ chiến đấu cơ đến dụng cụ điện. Theo ông Kunal Sinha, giám đốc bộ phận tái chế tại công ty Glencore (Thụy Sĩ), việc tái chế rác thải điện tử chưa được coi trọng đúng mức như một nguồn cung ứng quan trọng.

Sự tăng trưởng của rác thải điện tử bắt nguồn từ những năm 1990, khi internet ra đời và tạo ra sự tăng trưởng theo cấp số nhân của các sản phẩm điện tử. Ước tính của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) và tổ chức nghiên cứu UNITAR thuộc Liên hợp quốc cho thấy, năm 2022, tổng lượng rác thải điện tử trên toàn cầu đạt kỷ lục 62 triệu tấn, tăng 82% so với năm 2010. Dự kiến đến năm 2030, con số này sẽ đạt 82 triệu tấn.

Tại Mỹ, gần 8 triệu tấn rác thải điện tử được sản xuất vào năm 2022, nhưng chỉ khoảng 15-20% trong số đó được tái chế đúng cách. Ngành công nghiệp tái chế rác thải điện tử đã tạo ra doanh thu 28,1 tỷ USD vào năm 2024, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm dự kiến là 8%. Tái chế rác thải điện tử không chỉ giới hạn ở các nguyên tố đất hiếm mà còn bao gồm vàng, bạc, đồng, niken, thép, nhôm, lithium, coban và các kim loại khác quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp.

Đồng cũng trở thành yếu tố gây sốt trong xu hướng tái chế. Các công ty tái chế nước ngoài đã bắt đầu đầu tư vào các cơ sở tại Mỹ. Trung Quốc hiện sản xuất gần 70% nguồn cung đất hiếm của thế giới và việc tinh luyện đất hiếm hầu hết diễn ra tại đây. Tuy nhiên, việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm gần đây đã ảnh hưởng đến các nhóm trong ngành công nghiệp ô tô phương Tây.

Tái chế đang trở thành một phần quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu về các nguyên tố và kim loại thiết yếu, giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào khai thác mới và giảm thiểu tác động môi trường.

Chuyển đổi tuần hoàn chính là chìa khóa để phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo khả năng tồn tại, giúp các doanh nghiệp chiếm ưu thế cạnh tranh trong tương lai. Đối với ngành dệt may, việc chuyển đổi theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc.

Kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế hướng tới sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, tái chế chất thải, góp phần bảo vệ môi trường và đem lại hiệu quả kinh tế. Mô hình này bao gồm 3 nội dung cốt lõi: Giảm thiểu tối đa phát thải ra môi trường thông qua sử dụng tối ưu nhất tài nguyên và năng lượng; tái sử dụng, sửa chữa, bảo dưỡng kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm; tái chế, tận dụng phế liệu, phế thải trở thành đầu vào sản xuất.

Ngành công nghiệp dệt may đang nỗ lực không ngừng để phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu phát triển theo chiều sâu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng suất, giảm phụ thuộc lao động phổ thông.

Để chuyển sang kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp dệt may cần giảm dùng sợi nguyên sinh hóa thạch, tăng tỷ lệ polyester tái chế; phát triển sợi cellulose tái tạo thay polyester; thiết kế sản phẩm bằng sợi đơn chất (cotton 100%, polyester 100%) để tái chế dễ dàng; sử dụng nguyên liệu sinh học thay thế một phần polyester.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, trong khi polyester thông thường phải mất đến 500-1.000 năm mới phân hủy hoàn toàn, thì nguyên liệu polyester tái chế khi được vùi trong đất có khả năng phân hủy đến 68,8% sau 180 ngày.

Đồng thời, chuyển đổi sang thuốc nhuộm gốc nước, ít độc hại, dễ phân hủy. Ứng dụng công nghệ nhuộm mới như nhuộm CO₂ siêu tới hạn, nhuộm foam, nhuộm plasma.

Mục tiêu tái chế hợp lý đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy trình thiết kế và tái chế quần áo. Hiện nay, việc thiết kế và sản xuất quần áo thường không tính đến điều gì sẽ xảy ra khi quần áo không thể sử dụng được nữa.

Các chuyên gia cho rằng, việc hướng tới nhiều loại vật liệu và phát triển các quy trình tái chế hiệu quả cho những vật liệu này là một bước quan trọng trong việc mở rộng quy mô tái chế, cũng như việc phát triển các vật liệu mới.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp như TCM – Dệt may Thành Công đã và đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt những sản phẩm thân thiện với môi trường, những sản phẩm tái chế và những sản phẩm có giá trị cao, có quy trình sản xuất khép kín từ sợi – dệt – nhuộm – may, phát triển bền vững (ESG), tăng cường sử dụng 3 loại vật liệu polyester, viscose, cotton tái chế.

Tái chế hợp lý trong ngành dệt may còn gắn liền với yêu cầu đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh để cải thiện tính kinh tế và chất lượng tái chế.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện trưởng Viện Công nghiệp môi trường, cho rằng, cần có một chương trình đổi mới chung để tập trung nỗ lực và đầu tư vào công nghệ tái chế các vật liệu thông thường; cải tiến công nghệ phân loại cũng sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng tái chế bằng cách cung cấp nguyên liệu được xác định rõ ràng.

Với vai trò hạt nhân ngành dệt may, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đặt mục tiêu đến 2030 đạt mức tăng trưởng hai con số, phát triển bền vững theo kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu xuất khẩu riêng.

Hiện tỷ lệ sản phẩm xanh của Vinatex đã đạt 25%; toàn hệ thống đã đưa vào sản xuất sản phẩm sợi từ nguyên liệu tái chế tăng cao hàng năm, đến năm 2024 đạt 17.864 tấn.

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia; xuất khẩu dệt may trị giá 44 tỷ USD năm 2024, giữ vị trí thứ hai thế giới. Mục tiêu năm 2025 đạt 47-48 tỷ USD. Hướng đi tới kinh tế tuần hoàn của dệt may Việt Nam nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, góp phần thực hiện mục tiêu chung của quốc gia và toàn cầu về Net Zero, đồng thời còn tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh của nhà nhập khẩu.

Nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trong việc quản lý phụ phẩm. Mỗi năm, ngành nông nghiệp tạo ra hơn 156 triệu tấn phụ phẩm như rơm rạ, vỏ trấu, bã mía, vỏ cà phê và chất thải chăn nuôi. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 10-35% trong số này được tái chế hoặc tái sử dụng, phần còn lại bị thải bỏ ra môi trường, gây lãng phí tài nguyên và ô nhiễm sinh thái.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết ngành nông nghiệp không chỉ tạo ra một khối lượng lớn phụ phẩm mà còn là ngành phát thải khí nhà kính lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau ngành năng lượng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với ngành nông nghiệp để chuyển đổi sang một mô hình phát triển bền vững hơn.

Theo ông Thịnh, việc tái chế và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn có thể tạo ra các sản phẩm có giá trị kinh tế. Ví dụ, rơm rạ có thể được sử dụng để sản xuất thức ăn chăn nuôi, phân bón hữu cơ, hoặc thậm chí là nguyên liệu xây dựng. Vỏ trấu có thể được tái chế thành than hoạt tính, trong khi bã mía có thể được sử dụng để sản xuất ethanol.

Để thúc đẩy việc tái chế và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn để xây dựng các mô hình trình diễn, cũng như hỗ trợ các doanh nghiệp và hộ nông dân trong việc áp dụng công nghệ tái chế phụ phẩm. Mục tiêu là nâng tỷ lệ tái chế và tái sử dụng phụ phẩm lên trên 50% trong thời gian tới.

Ông Thịnh cũng nhấn mạnh rằng việc quản lý phụ phẩm nông nghiệp hiệu quả cần có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ người dân, doanh nghiệp đến các cơ quan quản lý nhà nước. Cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp để khuyến khích việc tái chế và tái sử dụng phụ phẩm, đồng thời nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.

Tổng kết, việc quản lý phụ phẩm nông nghiệp một cách hiệu quả là một thách thức lớn nhưng cũng là một cơ hội để ngành nông nghiệp Việt Nam chuyển đổi sang một mô hình phát triển bền vững hơn. Với sự tham gia của tất cả các bên liên quan và việc áp dụng các giải pháp phù hợp, hy vọng rằng ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ có thể giảm thiểu được tác động tiêu cực đến môi trường và tận dụng được các nguồn tài nguyên.