Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc vừa đề xuất tăng lương cán bộ công nghệ thông tin lên đến 200% nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong bộ máy công quyền. Theo ông, việc chuyển đổi số đang trở thành yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, tuy nhiên nhiều cơ quan nhà nước vẫn gặp khó khăn trong việc thực hiện do thiếu nhân sự chuyên trách về công nghệ thông tin.

Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này, theo Phó Thủ tướng, là do chế độ đãi ngộ cho nhân sự công nghệ thông tin trong khu vực công chưa tương xứng, không đủ sức cạnh tranh với khu vực tư nhân. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều cơ quan nhà nước thiếu nhân sự chuyên trách về công nghệ thông tin, mặc dù đã đầu tư vào hạ tầng công nghệ như máy tính và phần mềm. Hậu quả là các cán bộ phải làm việc quá tải, vừa phải thực hiện nhiệm vụ tiếp dân vừa phải thao tác trên các phần mềm quản lý.

Để giải quyết vấn đề này, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã nêu ý kiến cần nghiên cứu để cán bộ công nghệ thông tin được hưởng mức lương cao hơn, cụ thể là lên đến 200% lương cơ bản. Điều này nhằm tạo điều kiện để các cơ quan nhà nước có thể thu hút và giữ chân nhân tài công nghệ thông tin.

Tình trạng thiếu nhân lực công nghệ thông tin cũng được phản ánh trong lĩnh vực giáo dục, cụ thể là tại Đại học Bách Khoa Hà Nội, một trong những trường đại học hàng đầu về đào tạo kỹ sư công nghệ. Giảng viên Trịnh Thị Mỹ Linh cho biết rằng sinh viên tốt nghiệp ngành khoa học và công nghệ của trường hiếm khi tìm việc làm tại các cơ quan nhà nước do mức lương thấp và chưa xứng đáng với công sức bỏ ra trong 4 năm học tập và nghiên cứu.

Ngược lại, nhiều công ty tư nhân đang có khả năng thu hút nhân sự công nghệ thông tin với mức lương cạnh tranh. Chẳng hạn như Công ty cổ phần Thương mại Máy tính An Phát, nơi cung cấp mức lương cơ bản từ 15 triệu đồng mỗi tháng cho sinh viên mới ra trường sau khi thử việc, cộng thêm phần trăm thưởng sản phẩm. Công ty cũng cung cấp chế độ đãi ngộ tốt, bao gồm tham gia các khóa đào tạo nâng cao và cơ hội thăng lương, thăng chức cho nhân viên.

Nhân lực chất lượng cao không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng cho kinh tế số mà còn là yếu tố quyết định cho sự hiện đại hóa bộ máy hành chính nhà nước. Do đó, đã đến lúc cần có cơ chế đãi ngộ đặc thù và lộ trình nghề nghiệp rõ ràng để người trẻ dám chọn và dám cống hiến cho khu vực công. Việc này không chỉ giúp các cơ quan nhà nước tăng cường năng lực cạnh tranh trong việc thu hút nhân tài mà còn góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và hiện đại hóa bộ máy hành chính của đất nước.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực đôn đốc và thúc đẩy 6 địa phương triển khai khu công nghiệp công nghệ số và khu công nghiệp công nghệ thông tin tập trung. Đến tháng 5/2025, trên cả nước đã có 8 khu công nghệ thông tin (CNTT) tập trung được thành lập, mở rộng và công nhận theo quy định của pháp luật. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 890/QĐ-TTg thành lập Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương với quy mô diện tích 15,47 ha, nằm trong Khu liên hợp Công nghiệp – Dịch vụ – Đô thị Bình Dương.

Các doanh nghiệp thực hiện dự án trong lĩnh vực công nghệ thông tin đầu tư vào Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương sẽ được hưởng các ưu đãi quy định tại Nghị định số 154/2013/NĐ-CP ngày 8/11/2013 của Chính phủ và các chính sách ưu đãi khác áp dụng đối với khu công nghệ thông tin tập trung theo quy định của pháp luật. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang hướng dẫn và phối hợp thúc đẩy phát triển thêm các khu công nghệ số tập trung tại các địa phương như Yên Bình – Thái Nguyên, Hậu Giang, Bình Định, Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, Long Thành tỉnh Đồng Nai và Bắc Ninh.

Tuy nhiên, đánh giá về Hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam hiện vẫn còn hạn chế, thiếu tính đa dạng, bền vững và năng lực công nghệ. Các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu ứng dụng và phát triển công nghệ, trong khi khả năng làm chủ công nghệ còn hạn chế, đặc biệt là các công nghệ như Trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, chuỗi khối, internet vạn vật, bán dẫn, 5G, 6G, thông tin vệ tinh.

Tổng doanh thu ngành cao nhưng chủ yếu đến từ doanh nghiệp FDI. Các doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp FDI do chưa đáp ứng được các tiêu chí hoặc chưa đủ năng lực để nhận chuyển giao công nghệ mà các tập đoàn công nghệ quốc tế đặt ra.

Một trong những nguyên nhân chính là Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, các tổng công trình sư. Mặc dù có nguồn nhân lực dồi dào, Việt Nam vẫn đang đối mặt với thách thức thiếu hụt các chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng cần hoàn thiện khung khổ pháp lý, đặc biệt là văn bản pháp luật hướng dẫn Luật Công nghiệp công nghệ số. Đồng thời, cần xây dựng và tổ chức triển khai các chiến lược, chương trình, đề án phát triển công nghiệp công nghệ số như Chiến lược quốc gia về phát triển công nghiệp bán dẫn.

Bộ cũng đề xuất phát triển hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam toàn diện, bao trùm đầy đủ từ công nghiệp phụ trợ, sản xuất sản phẩm công nghệ số, nghiên cứu phát triển các nền tảng số, các giải pháp số tổng thể phục vụ chuyển đối số quốc gia và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Ngành ngân hàng đang đối mặt với thách thức lớn trong việc tuyển dụng và đào tạo nhân lực công nghệ để thích ứng với chuyển đổi số, tự động hóa và an ninh mạng trong thời đại số. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã làm thay đổi bộ mặt ngành ngân hàng, đòi hỏi nhân viên không chỉ cần am hiểu nghiệp vụ truyền thống mà còn phải thành thạo kỹ năng công nghệ.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, ngành ngân hàng đang ở trong tình trạng “khát” nhân lực công nghệ. Từ năm 2017 đến nay, số lượng người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ 31% lên 87%, tương ứng với khoảng 200 triệu tài khoản tiền gửi. Số lượng giao dịch tài chính cũng tăng lên 50-100 triệu giao dịch/ngày. Hơn 90% giao dịch của khách hàng được thực hiện qua kênh số, các dịch vụ ngân hàng cũng được tự động hóa. Điều này đòi hỏi nhân viên ngân hàng phải có kỹ năng công nghệ để có thể thiết kế và triển khai quy trình nghiệp vụ số.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cũng cho rằng, hầu hết các phần việc của con người hiện nay đều đã thay đổi. Các nhân viên giao dịch bình thường trước đây xử lý về các kỹ năng nghiệp vụ thì bây giờ phải xử lý sự cố về phần mềm, sự cố khi chuyển nhầm tiền, bị lừa đảo. Điều này đòi hỏi nhân viên ngân hàng phải có kỹ năng công nghệ để có thể xử lý các tình huống này.

Để đáp ứng nhu cầu này, các ngân hàng thương mại như VPBank, ABBANK và LPBank đã mở rộng tuyển dụng nhân lực công nghệ. Đại diện VPBank chia sẻ, nếu trước đây các vị trí tuyển dụng chú trọng vào kinh nghiệm ngành, thì hiện nay, bên cạnh chuyên môn, khả năng sử dụng công cụ số để tối ưu hóa công việc là yêu cầu bắt buộc.

PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh – Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng cũng thừa nhận thời điểm này, nguồn cung về nhân lực công nghệ thông tin chưa đủ cầu. Ngành ngân hàng thiếu hụt nguồn cung nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin. Để giải quyết vấn đề này, PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh cho rằng cần ban hành khung năng lực số cho ngành ngân hàng, theo vị trí công tác. Tăng cường hợp tác theo ‘mô hình 3 nhà’: Ngân hàng nhà nước – Các cơ sở đào tạo – Các cơ sở tài chính, khoa học công nghệ. Xây dựng được bộ tiêu chuẩn về đào tạo số cho ngành ngân hàng làm sao gắn kết lý thuyết với thực tiễn, sinh viên được tham gia nhiều hơn vào thực tiễn, có thêm kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu.

Đồng thời, các cơ sở đào tạo cũng cần đẩy mạnh chương trình đào tạo theo hướng kết nối nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp, tạo cơ hội cho sinh viên tiếp cận với thực tiễn và tăng cường kỹ năng mềm. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo, Ngân hàng nhà nước và các cơ sở tài chính, khoa học công nghệ sẽ giúp giải quyết vấn đề thiếu hụt nhân lực công nghệ trong ngành ngân hàng.

Việc tuyển dụng và đào tạo nhân lực công nghệ là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự đầu tư lâu dài. Các ngân hàng và cơ sở đào tạo cần có chiến lược dài hạn để xây dựng và phát triển nguồn nhân lực công nghệ đáp ứng nhu cầu của ngành ngân hàng trong thời đại số.