Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, đảm bảo khả năng tiếp cận thông tin trên môi trường số cho tất cả mọi người, đặc biệt là người khuyết tật (NKT), đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Quá trình chuyển đổi số đang mở ra nhiều cơ hội để người dân tiếp cận các dịch vụ công một cách thuận tiện hơn thông qua các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, để đảm bảo tính tiếp cận cho NKT, các nền tảng số cần được thiết kế và triển khai theo các tiêu chuẩn quốc tế về tiếp cận.

Trên thế giới, các tiêu chuẩn như WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) đã được áp dụng rộng rãi để hướng dẫn thiết kế website và ứng dụng di động thân thiện với NKT. Tại Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 26/2020 yêu cầu các cơ quan nhà nước áp dụng chuẩn WCAG 1.0 và khuyến khích áp dụng phiên bản 2.0 và 2.1. Tuy nhiên, thông tư này chưa được triển khai rộng rãi và đã lạc hậu so với phiên bản mới nhất WCAG 2.2, dẫn đến việc NKT vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nền tảng số.

Hội Người mù Việt Nam cho biết, trong năm 2024, Hội đã phối hợp với UNDP và nhận tài trợ từ Đại sứ quán Na Uy để triển khai dự án ‘Tăng cường tiếp cận thông tin số cho người khuyết tật tại Việt Nam’. Dự án đã tiến hành đánh giá mức độ tiếp cận của 20 cổng thông tin điện tử thuộc Quốc hội, Chính phủ và 18 bộ, ngành. Kết quả đánh giá cho thấy, mặc dù một số đơn vị đã thay đổi cấu trúc cổng thông tin sau quá trình sắp xếp bộ máy, nhưng tính tiếp cận cho NKT vẫn hầu như chưa được cải thiện.

Dự án sẽ hỗ trợ thí điểm chỉnh sửa hai cổng thông tin điện tử để đảm bảo đáp ứng các tiêu chí tiếp cận, đồng thời thúc đẩy việc xây dựng tiêu chuẩn tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế. Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam, cho biết việc người khuyết tật có thể tiếp cận các cổng thông tin điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là biểu hiện cụ thể của quyền công dân và sự tham gia bình đẳng vào đời sống chính trị, kinh tế, xã hội.

Để cải thiện tình hình, bà Đinh Việt Anh kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành thông tư thay thế Thông tư số 26/TT-BTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, cập nhật tiêu chuẩn tiếp cận theo xu hướng quốc tế hiện nay là WCAG 2.1 hoặc WCAG 2.2 ở mức AA, và đưa tiêu chí đảm bảo tính tiếp cận này vào chỉ số xếp hạng chuyển đổi số.

Ông Cù Kim Long, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ, cũng đồng quan điểm rằng đảm bảo tính tiếp cận cho người khuyết tật trong dịch vụ công trực tuyến không phải là điều tốn kém hay phức tạp, mà là hành động thiết thực thể hiện tinh thần bao trùm và nhân văn trong quá trình chuyển đổi số. Ông Long đề xuất cần đồng bộ nhiều giải pháp, bao gồm việc quán triệt nguyên tắc ‘tiếp cận từ đầu’ trong quá trình thiết kế nền tảng số, và tham vấn người sử dụng để đảm bảo mọi thay đổi xuất phát từ nhu cầu thực tế.

Chuyển đổi số chỉ thực sự thành công khi mọi người đều có cơ hội tiếp cận bình đẳng. Việc nâng cao khả năng tiếp cận cho người khuyết tật là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội số toàn diện và bền vững.

Chị Võ Ngọc Hiếu, 27 tuổi, đến từ Đồng Nai, là một người phụ nữ đã phải đối mặt với những khó khăn và thách thức từ khi sinh ra. Chị bị khiếm khuyết bẩm sinh về thị lực và thính lực, cùng với đó là hai chân yếu và dáng đi không vững. Tuổi thơ của chị gắn liền với ánh nhìn dò xét và những lời trêu chọc của bạn bè, điều này đã để lại những tổn thương sâu sắc trong lòng chị.

Những tổn thương trong quá khứ đã khiến chị Hiếu cảm thấy tự ti và mặc cảm, như thể mình không xứng đáng có được tình yêu và hạnh phúc. Mối tình của chị với một người cùng cảnh ngộ đã kết thúc trong đổ vỡ vì sự ngăn cản từ phía gia đình. Nỗi đau tan vỡ đã khiến chị buồn bã và gieo trong chị cảm giác mặc cảm rằng mình không xứng đáng được yêu thương. Chị từng nghĩ rằng việc lấy chồng, sinh con và có một mái ấm trọn vẹn là điều quá xa xỉ với một người như chị.

Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi khi chị Hiếu gặp anh Nguyễn Ngọc Thanh Huy, 31 tuổi, quê Gia Lai. Anh Huy đã tình cờ nhìn thấy tấm hình của chị Hiếu trên Facebook và chủ động nhắn tin làm quen. Dù cách nhau hàng trăm cây số, anh Huy đã quyết định lên xe đi 12 tiếng từ Gia Lai vào Đồng Nai chỉ để gặp chị Hiếu một lần. Chị Hiếu và anh Huy đã gặp nhau lần đầu tiên và cảm thấy thân quen. Lần thứ hai gặp gỡ là lúc anh đưa gia đình vào thăm nhà chị. Lần thứ ba gặp nhau là buổi chụp hình cưới của cặp đôi. Đến tháng 7/2022, lần thứ tư cả hai đối diện cũng chính là lúc chị Hiếu và anh Huy làm lễ cưới.

Anh Huy, chồng chị Hiếu, từng là một người bình thường cho đến khi tai nạn giao thông lúc nhỏ khiến anh bị yếu nửa người bên trái. Tuy nhiên, điều đó không làm giảm đi sự chân thành khi anh bước vào đời chị Hiếu. Chị Hiếu đi lại khó khăn, sức khỏe yếu, vì vậy anh Huy quyết định rời Gia Lai vào Đồng Nai sống cùng gia đình vợ để tiện chăm sóc.

Cuộc sống sau khi cưới không phải là một phép màu đổi thay tức thì. Chị Hiếu vẫn yếu, vẫn cần thuốc mỗi ngày, vẫn có những ngày phải nhập viện vì những cơn ho kéo dài triền miên. Tuy nhiên, trong cuộc sống chị không ngày nào thiếu sự quan tâm, lo lắng của chồng. Khi chị mang bầu, anh Huy luôn mang theo xe lăn, đẩy chị mỗi khi chị cần di chuyển. Việc tắm rửa, sinh hoạt hằng ngày của chị đều do chồng và mẹ ruột đỡ đần.

Con gái đầu lòng của chị Hiếu, bé Kim Yến, là niềm hạnh phúc lớn lao trong gia đình nhỏ của chị. Hiện anh Huy bán vé số, còn chị Hiếu tranh thủ bán hàng online tại nhà. Cuộc sống không dư dả, nhưng đủ đầy tình yêu và niềm tin. Chị Hiếu chia sẻ rằng chị từng nghĩ sẽ không ai chọn mình, nhưng rồi anh Huy đã chọn chị, yêu thương chị và cho chị hạnh phúc.

Qua câu chuyện của chị Hiếu và anh Huy, chúng ta thấy rằng tình yêu không có giới hạn và không phân biệt khuyết tật. Tình yêu đích thực có thể vượt qua mọi khó khăn và mang lại hạnh phúc cho những người mà chúng ta yêu thương. Câu chuyện của họ là một minh chứng cho việc tình yêu có thể giúp con người vượt qua khó khăn và đạt được hạnh phúc.

Bà Virginia Mary Lockett, một phụ nữ Mỹ 73 tuổi, đã dành hơn hai thập kỷ qua để giúp đỡ hàng nghìn bệnh nhân tại Bệnh viện Y học cổ truyền Đà Nẵng. Mỗi sáng, bà chạy xe máy 9 km đến bệnh viện, nơi có hơn chục bệnh nhân đang đợi. Với kinh nghiệm chuyên môn về vật lý trị liệu và phục hồi chức năng, bà giúp đỡ bệnh nhân học cách kiểm soát cơ thể sau tai biến, chấn thương sọ não hoặc tổn thương.

Mối ‘lương duyên’ của bà với Việt Nam bắt đầu từ năm 1995, khi bà và chồng là David, một họa sĩ, muốn nhận con nuôi. Tuy nhiên, trong chuyến đi, bà gặp một bệnh nhân bị gãy xương đùi và biến chứng tai biến, không thể đi lại. Virginia nhận ra phẫu thuật cố định xương hông có thể giúp bệnh nhân nhưng khi đó vẫn chưa được áp dụng rộng rãi ở Việt Nam.

10 năm sau, Virginia trở lại Việt Nam trong chuyến tình nguyện ba tuần của một tổ chức phi chính phủ Mỹ và Canada, làm việc tại Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng Đà Nẵng. Bà không có ý định ở lâu dài nhưng khí hậu ấm áp cùng sự thân thiện của người dân Đà Nẵng khiến bà không muốn rời đi.

Trở về Mỹ, Virginia viết thư cho đại sứ quán Việt Nam tại Washington, D.C đề nghị làm tình nguyện lâu dài ở một bệnh viện công. Phía đại sứ quán cho biết điều này khó thực hiện nếu không thông qua một tổ chức phi chính phủ. Bà quyết định thành lập và đăng ký tổ chức phi lợi nhuận mang tên Steady Footsteps (Những bước chân vững vàng), nhằm hỗ trợ phục hồi chức năng cho người khuyết tật.

Năm 2006, vợ chồng Virginia quyết định bán nhà, nghỉ việc và bay đến Việt Nam với tấm vé một chiều. Họ sống bằng tiền bán nhà, duy trì lối sống tối giản nhất. Bà giúp đỡ bệnh nhân và ông David ở nhà chế tạo các dụng cụ hỗ trợ.

30 năm ở Việt Nam, hàng nghìn bệnh nhân đã qua tay Virginia và hồi phục nhưng bà nhớ nhất trường hợp của Nguyễn Tấn Hiền, một sinh viên mỹ thuật ở Buôn Ma Thuột bị tai nạn giao thông, gãy đốt sống cổ, liệt tứ chi. Bà động viên anh vẽ tranh và mua tranh của anh. Suốt ba năm, bà là khách hàng mua tranh duy nhất của anh.

Một ca bệnh khác cũng khiến bà Virginia cảm thấy những tháng ngày ở Việt Nam của mình thêm ý nghĩa. Cuối 2017, một người mẹ 66 tuổi cõng con trai ngoài 30 đến bệnh viện gặp bà. Anh bị liệt hai chân sau chấn thương tủy sống, hy vọng phục hồi gần như bằng không. Bà giúp anh và người mẹ xúc động khi thấy phép màu.

Chị Nguyễn Thị Thủy, kỹ thuật viên vật lý trị liệu tại Bệnh viện Y học cổ truyền TP Đà Nẵng, người gắn bó với bà Virginia suốt 12 năm, cho biết không ai làm được như bà nếu không đặt trọn tâm huyết. Ở tuổi 73, các khớp đã thoái hóa, nhưng bà vẫn sẵn sàng ngồi bệt, cúi mình, dìu từng bệnh nhân.

Kể từ khi sống ở Việt Nam, bà chỉ về Mỹ hai lần 2007 và 2009 để thăm gia đình. Còn lại, chồng bà, ông David, luôn là hỗ trợ hậu cần, chăm sóc nhà cửa, hành chính, để bà toàn tâm giúp bệnh nhân Việt Nam.

Thời gian gần đây, nhiều chương trình hỗ trợ chuyên sâu, thiết thực đã được triển khai nhằm giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh và hợp tác xã nâng cao năng lực số, đẩy mạnh hoạt động sản xuất và kinh doanh. Đây không chỉ là động lực cho tăng trưởng, mà còn là mảnh ghép quan trọng trong hành trình nâng tầm thương mại điện tử và phát triển nền kinh tế số.

Nhiều hoạt động thiết thực đã được tổ chức để hỗ trợ việc làm và khởi nghiệp kinh tế số, đặc biệt là cho người khuyết tật. Ví dụ, vào những ngày đầu tháng 7 tại Hà Nội, Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp Việt Nam, Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương) và Hội Thanh niên khuyết tật Việt Nam đã phối hợp tổ chức chương trình đào tạo, hỗ trợ việc làm và khởi nghiệp kinh tế số dành cho người khuyết tật.

Chương trình này bao gồm chuỗi tập huấn, cung cấp tài nguyên học tập và kết nối cộng đồng nhà sáng tạo, đồng thời hỗ trợ xây dựng kênh phân phối sản phẩm phù hợp thông qua các nền tảng như TikTok shop, livestream bán hàng, tiếp thị liên kết… phù hợp với khả năng tiếp cận và điều kiện thực tế của người khuyết tật.

Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số, ông Bùi Huy Hoàng, cho biết rằng nền tảng công nghệ, hệ sinh thái thương mại điện tử và các chương trình đào tạo góp phần kết nối người khuyết tật với doanh nghiệp và thị trường, giúp họ có thêm động lực và ý chí để khởi nghiệp.

Bộ Công Thương đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực trong thời gian qua nhằm thúc đẩy thương mại điện tử và chuyển đổi số tại các địa phương, đồng thời hỗ trợ khởi nghiệp mở “cánh cửa” công nghệ. Từ đầu năm đến nay, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã phối hợp tổ chức các hội nghị, chương trình đào tạo và các sự kiện liên kết vùng để nâng cao năng lực triển khai thương mại điện tử tại các tỉnh, thành phố.

Theo Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Lê Hoàng Oanh, chuyển đổi số và phát triển thương mại điện tử được xác định là một trong những đột phá chiến lược nhằm đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia. Cục sẽ tiếp tục tổ chức thêm nhiều chương trình đào tạo, tập huấn về chuyển đổi số, an toàn, an ninh mạng, kỹ năng công nghệ mới; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng thiết kế, vận hành và khai thác các hệ thống, nền tảng số hiện đại, phục vụ tiến trình phát triển.

Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số, Nguyễn Hữu Tuấn, cho biết rằng với mục tiêu cải thiện khả năng tiếp cận và nâng cao kỹ năng trong thương mại điện tử cho mọi đối tượng, Trung tâm sẽ tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu, cung cấp các khóa học trực tuyến cho doanh nghiệp, đặc biệt là ở các khu vực khó khăn. Các khóa đào tạo chuyên sâu này tập trung vào bốn trụ cột gồm: GoOnline, GoExport, GoAI và GoRight.

Ông Tuấn nhấn mạnh rằng các hoạt động này được kỳ vọng giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, nâng cao năng lực, thúc đẩy khả năng xuất khẩu, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp ở địa phương.