Huawei – bông hoa mận nở rộ sau mùa đông lạnh giá

Nhà sáng lập Huawei, Nhậm Chính Phi, từng nói: “Hoa mận nở sau mùa đông lạnh giá” và hiện tại, Huawei chính là bông hoa mận ấy, nở rộ sau những năm tháng khắc nghiệt. Năm 2021, “ông vua smartphone Android” của Trung Quốc, Huawei, rơi xuống đáy vực khi bị Mỹ cấm vận, mất quyền truy cập vào hệ điều hành Android, chip bán dẫn cao cấp và hàng loạt linh kiện chiến lược. Tập đoàn từng dẫn đầu toàn cầu buộc phải từ bỏ ánh hào quang quá khứ, xoay xở từng cách để sống sót.

Chuyển hướng và mở rộng kinh doanh

Huawei đã bán mảng điện thoại Honor, lao vào ngành điện toán đám mây, ô tô điện, thậm chí mở rộng sang khai khoáng, những lĩnh vực mà trước đó họ chưa từng nghĩ đến. Tuy nhiên, chỉ sau vài năm, câu chuyện ngỡ như sụp đổ ấy lại chuyển hướng ngoạn mục. Huawei không chỉ sống sót mà đang trỗi dậy như một biểu tượng công nghệ mới của Trung Quốc, trở thành đối trọng với các ông lớn phương Tây như Nvidia, không chỉ trên thị trường chip AI mà còn trong cuộc đua thiết lập tương lai của trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu.

Từ “bước đường cùng” đến “người hùng quốc gia”

“Chúng tôi vẫn sống sót” – đó là lời thú nhận cay đắng nhưng đầy kiêu hãnh của Tao Jingwen, thành viên hội đồng quản trị Huawei, khi công ty công bố lợi nhuận năm 2022 giảm tới 70%, xuống mức thấp nhất kể từ năm 2011. Thời điểm ấy, Huawei phải bán điện thoại, làm xe, đào mỏ để tìm lối thoát. Không còn là gã khổng lồ smartphone toàn cầu, Huawei gần như bị xóa tên khỏi sân chơi quốc tế bởi các lệnh cấm từ Mỹ.

Phục hồi ấn tượng

Thế nhưng, chỉ một năm sau, bức tranh hoàn toàn đổi màu. Doanh thu Huawei năm 2023 tăng 9% bất chấp thị trường smartphone toàn cầu suy thoái. Đầu năm 2024, Huawei vượt mặt Apple tại Trung Quốc, với doanh số tăng 64% trong khi iPhone lao dốc 24%. Mate60 Pro – chiếc điện thoại 5G sử dụng chip Kirin 9000s tự phát triển – khiến giới công nghệ phương Tây sững sờ: Làm sao một công ty bị cấm toàn bộ công nghệ Mỹ lại có thể trở lại nhanh như vậy?

Chiến lược đầu tư dài hạn và kiên cường

Câu trả lời nằm ở sự kiên cường, chiến lược đầu tư dài hạn và một cú bắt tay ngầm với mục tiêu quốc gia. Huawei đã cho thấy một tinh thần quật cường đáng kinh ngạc. Thay vì gục ngã, họ đã biến áp lực thành động lực, dồn toàn lực vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Trong bối cảnh Mỹ siết chặt xuất khẩu chip AI, Trung Quốc buộc phải phát triển lực lượng công nghệ nội địa và Huawei, với kinh nghiệm chiến đấu trong lệnh trừng phạt, được lựa chọn như một “quốc bảo” công nghệ, nhận hỗ trợ tài chính khổng lồ để tự chủ hóa.

Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển

Năm 2022, Huawei chi hơn 161 tỷ Nhân dân tệ (23,5 tỷ USD) cho nghiên cứu phát triển, tương đương 1/4 doanh thu toàn tập đoàn, mức cao nhất trong lịch sử. Chỉ trong vài năm, hơn 13.000 linh kiện từng phải nhập khẩu từ Mỹ đã được Huawei và đối tác nội địa thay thế.

Kết quả là sự ra đời của Ascend 910B

Kết quả là sự ra đời của Ascend 910B – dòng chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến, được đánh giá là “người kế nhiệm nội địa” của Nvidia A100, loại GPU hiện đang bị cấm bán cho Trung Quốc. Huawei không chỉ sản xuất phần cứng, mà còn tự phát triển hệ điều hành CANN, nền tảng thay thế CUDA – yếu tố quan trọng giúp các lập trình viên triển khai mô hình AI quy mô lớn.

Hỗ trợ từ chính phủ Trung Quốc

Tháng 4/2024, Huawei tung ra hệ thống AI CloudMatrix 384 – liên kết 384 chip Ascend 910C, được đánh giá là có thể vượt qua hệ thống GB200 NVL72 của Nvidia ở một số chỉ số hiệu suất. Bên cạnh nỗ lực tự thân, Huawei còn nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ chính phủ Trung Quốc, với hàng tỷ Nhân dân tệ được rót vào các dự án nghiên cứu trọng điểm.

Xây dựng hệ sinh thái AI toàn diện

Điều này đã giúp Huawei không chỉ tồn tại mà còn phát triển các công nghệ cốt lõi, đặc biệt là trong lĩnh vực bán dẫn và AI. Không dừng lại ở chip, Huawei còn xây dựng hệ sinh thái AI toàn diện, từ phần cứng, nền tảng điện toán, đến mô hình ngôn ngữ lớn. Bộ AI Pangu của Huawei không chạy đua với GPT hay Gemini ở quy mô, mà tập trung vào các ứng dụng theo ngành như khai thác than, logistics, y tế và tài chính.

Hiện thân của quyết tâm “tự lực tự cường”

Huawei cũng đã phát triển hệ thống phần mềm CANN của riêng mình, một giải pháp thay thế cho CUDA của Nvidia, dù vẫn cần cải thiện khả năng tích hợp. Ở vùng khai thác xa xôi, xe tải tự hành dùng 5G và AI của Huawei đã thay con người vận chuyển hàng trăm tấn than mỗi ngày. Từ mô hình AI đào tạo trong phòng lab, Huawei đưa trí tuệ nhân tạo bám rễ xuống lòng đất – một cách tiếp cận rất khác biệt so với các gã khổng lồ phương Tây.

Các lệnh hạn chế đã vô tình thúc đẩy Huawei trở thành một “nhà vô địch quốc gia” của Trung Quốc trong cuộc đua AI, nhận được nhiều động lực và sự hỗ trợ của nhà nước cho các kế hoạch AI của mình. Điều này được ví như “steroid” cho mảng phần cứng và phần mềm AI của Huawei.

Huawei giờ đây là hiện thân của quyết tâm “tự lực tự cường” trong chiến lược công nghệ của Bắc Kinh. Họ không chỉ sống sót mà đang trở thành hình mẫu cho cách Trung Quốc chống lại sức ép công nghệ từ phương Tây, đặc biệt là trong cuộc đối đầu công nghệ Mỹ – Trung.

Nhà sáng lập Nhậm Chính Phi từng nói: “Hoa mận nở sau mùa đông lạnh giá” và Huawei giờ đây chính là bông hoa mận ấy, nở rộ sau những năm tháng khắc nghiệt, trở lại không chỉ như một doanh nghiệp, mà như một thế lực công nghệ mang sứ mệnh quốc gia.

Huawei đã chính thức vượt qua các đối thủ để dẫn đầu thị trường smartphone tại Trung Quốc trong quý II/2025, đánh dấu lần đầu tiên trong hơn 4 năm nhà sản xuất này chiếm vị trí số một. Sự trở lại mạnh mẽ này của Huawei diễn ra trong bối cảnh thị trường nội địa đang suy giảm và niềm tin tiêu dùng lao dốc.

Theo số liệu từ IDC Corporate, trong quý II/2025, Huawei chiếm khoảng 18% thị phần smartphone tại Trung Quốc. Sự phục hồi của Huawei có được nhờ vào những đổi mới về thiết kế sản phẩm và phần mềm nội địa hóa, giúp thu hút người tiêu dùng trong nước giữa lúc nhu cầu giảm và niềm tin tiêu dùng suy yếu. Công ty đã giới thiệu các dòng máy sử dụng chip do chính họ sản xuất, một bước tiến quan trọng sau nhiều năm bị hạn chế tiếp cận công nghệ bán dẫn từ phương Tây.

Đặc biệt, trong năm 2024, Huawei đã cho ra mắt thiết bị thương mại đầu tiên trên thế giới có màn hình gập ba và tăng tốc triển khai các mẫu điện thoại sử dụng hệ điều hành HarmonyOS do chính công ty phát triển, thay thế hoàn toàn Android của Google. Những đổi mới này đã giúp Huawei tạo ra sự khác biệt trên thị trường và thu hút được sự chú ý của người tiêu dùng.

IDC cũng lưu ý rằng quý II/2025 là lần đầu tiên thị trường smartphone Trung Quốc ghi nhận mức giảm sau 6 quý tăng trưởng liên tiếp. Nguyên nhân xuất phát từ việc các chương trình trợ cấp từ chính phủ bị cắt giảm và niềm tin tiêu dùng vẫn chưa phục hồi. Nhà phân tích cấp cao tại IDC Trung Quốc, Arthur Guo, nhận định rằng môi trường kinh tế nói chung vẫn đang đối mặt với những thách thức dai dẳng, với niềm tin của người tiêu dùng còn yếu, và nhu cầu điện thoại thông minh khó có thể tăng trưởng đáng kể trong ngắn hạn.

Sự trở lại của Huawei là minh chứng cho khả năng thích nghi nhanh chóng và định hướng phát triển công nghệ độc lập giữa bối cảnh áp lực địa chính trị cũng như cạnh tranh nội địa ngày càng gia tăng. Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, Huawei đã chứng minh rằng mình vẫn là một trong những nhà sản xuất smartphone hàng đầu thế giới.