Mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân đang là vấn đề được nhiều người quan tâm. Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng nên đưa ra cơ chế điều chỉnh tự động hàng năm, dựa trên mức lương tối thiểu vùng và điều kiện kinh tế – xã hội thực tế tại mỗi khu vực.

Hiện nay, mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc chỉ là 4,4 triệu đồng/tháng, trong khi thu nhập của nhiều người chỉ đủ cho sinh hoạt cơ bản, cộng thêm các khoản thuế phải nộp, khiến họ cảm thấy rất khó khăn. Nếu mức giảm trừ gia cảnh được tăng lên, họ sẽ có thể giảm bớt phần nào gánh nặng tài chính và tập trung hơn vào công việc.

Các chuyên gia cho rằng chi phí sinh hoạt đã gia tăng đáng kể trong suốt 5 năm qua, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng. Sự chênh lệch giữa chi phí sinh hoạt ở đô thị và nông thôn ngày càng rõ rệt, với các khoản chi thiết yếu như nhà ở, giáo dục, y tế và năng lượng tăng mạnh.

PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng – Tài chính, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết trong bối cảnh thu nhập và chi phí sinh hoạt thay đổi nhanh. Tuy nhiên, mức đề xuất 13,3-15,5 triệu đồng vẫn chưa phản ánh đầy đủ thực tế thu nhập và chi phí sinh hoạt.

Ông Nghị còn cho biết thêm, Việt Nam là quốc gia có mức thu nhập trung bình nên chưa thể mở rộng thuế thu nhập cá nhân ra toàn dân, mà cần tập trung đánh thuế vào nhóm có thu nhập trung bình khá trở lên. Do đó, việc xác định mức giảm trừ không chỉ dựa vào thu nhập bình quân đầu người hay chi phí sinh hoạt, mà cần tính đến một yếu tố quan trọng là mức thu nhập phổ biến nhất mà số đông người làm công ăn lương hiện nay đang có.

TS Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đánh giá mức giảm trừ hiện hành đã lỗi thời. Chi phí thực tế về giáo dục, y tế, nhà ở, năng lượng… ở đô thị đều tăng mạnh hơn CPI và mức 13,3-15,5 triệu đồng chưa theo kịp tốc độ tăng này.

Ông Huy nhấn mạnh cần gắn việc điều chỉnh mức giảm trừ với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và thu nhập trung vị quốc gia, đồng thời cho phép điều chỉnh tự động hàng năm, thay vì chờ sửa luật.

Bộ Tài chính cho rằng mức giảm trừ gia cảnh cần được nghiên cứu, tính toán một cách kỹ lưỡng, đảm bảo cao hơn GDP bình quân đầu người, tiền lương tối thiểu vùng, mức chi tiêu bình quân đầu người trong một thời gian nhất định.

TS Nguyễn Ngọc Tú đề xuất nên tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 18 triệu đồng/tháng và áp dụng ngay từ năm 2025, thay vì chờ đến năm 2026 như dự thảo. Điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân là một bước đi quan trọng nhằm đảm bảo sự công bằng và hợp lý trong chính sách thuế của Việt Nam.

Bộ Tài chính đang tiến hành lấy ý kiến về đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong thuế thu nhập cá nhân. Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra hai phương án điều chỉnh để trình Quốc hội xem xét.

Phương án đầu tiên đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Từ năm 2020 đến năm 2025, CPI dự kiến tăng 21,24%. Dựa trên cơ sở này, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế có thể được điều chỉnh từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng. Tương tự, mức giảm trừ cho người phụ thuộc cũng có thể tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.

Phương án thứ hai đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Dựa trên số liệu từ Cục Thống kê, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế có thể tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 15,5 triệu đồng/tháng. Đối với người phụ thuộc, mức giảm trừ có thể tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dự kiến sẽ dẫn đến giảm thu ngân sách nhà nước. Cụ thể, phương án thứ nhất có thể giảm 12.000 tỷ đồng, trong khi phương án thứ hai có thể giảm 21.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, một phần số giảm thu này có thể được bù đắp bằng số tăng thu từ các sắc thuế tiêu dùng khác, do thu nhập khả dụng của người nộp thuế tăng.

Nếu Nghị quyết được thông qua tại Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 10 tới, mức giảm trừ gia cảnh mới sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Điều này sẽ giúp người nộp thuế có thể giảm bớt gánh nặng tài chính và tăng cường khả năng chi tiêu, đồng thời đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội.

Trước đó, vào tháng Chinh phu năm 2023, Chính phủ đã đề nghị Quốc hội cho phép điều chỉnh các mức giảm trừ gia cảnh trong thuế thu nhập cá nhân và thuế tiêu thụ đặc biệt nếu chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng trên 20% so với thời điểm Luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực thi hành ngày 03/01/2009.