Bộ Tài chính đang đề xuất việc rút ngắn biểu thuế lũy tiến tính thuế thu nhập cá nhân từ 7 xuống còn 5 bậc, với khoảng cách thu nhập được nới rộng. Sự thay đổi này hướng tới việc đơn giản hóa biểu thuế và giảm bớt gánh nặng hành chính cho người nộp thuế. Hiện tại, biểu thuế lũy tiến gồm 7 bậc, với thuế suất dao động từ 5% đến 35%. Tuy nhiên, biểu thuế hiện hành được đánh giá là có quá nhiều bậc và tập trung nhiều vào các mức thu nhập đầu, gây bất lợi cho người nộp thuế.

Tại dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án sửa đổi biểu thuế. Cả hai phương án đều hướng tới giảm số bậc thuế và nới rộng khoảng cách thu nhập giữa các bậc. Mức thuế tối thiểu 5% sẽ được áp dụng cho thu nhập tính thuế trong tháng là 10 triệu đồng. Mức thuế tối đa là 35%, với thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng (phương án 1) và 100 triệu đồng trở lên (phương án 2).

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, việc giảm số bậc thuế sẽ giúp đơn giản hóa quá trình quản lý, thu thuế, tạo thuận lợi cho việc kê khai và phù hợp với xu hướng cải cách thuế trên thế giới. Cả hai phương án đều đáp ứng được mục tiêu giảm bậc và điều chỉnh thu nhập tính thuế ở từng bậc.

Khi so sánh hai phương án, Bộ Tài chính cho biết mức độ ảnh hưởng của hai phương án là khác nhau. Phương án 1 sẽ giảm thuế cho thu nhập trên 10 triệu đồng, trong khi phương án 2 giảm nhiều hơn cho thu nhập trên 50 triệu đồng. Ví dụ, cá nhân có thu nhập tính thuế 10 triệu đồng một tháng sẽ được giảm 250.000 đồng nếu áp dụng phương án 1. Tương tự, thu nhập 30 triệu sẽ được giảm 850.000 đồng, thu nhập 40 triệu đồng là 750.000 đồng và trên 80 triệu khoảng 650.000 đồng.

Về thuế suất, nhiều nước đã áp dụng biểu thuế lũy tiến nhiều bậc. Xu hướng chung là đơn giản biểu thuế thông qua giảm số bậc lũy tiến. Mức thuế suất cao nhất ở một số quốc gia cũng điều chỉnh tăng lên. Hiện tại, các nước châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc áp dụng mức thuế suất cao nhất 45%. Một số nước châu Âu, Bắc Mỹ và châu Úc áp dụng 5-6 bậc thuế. Riêng Mỹ có 7 bậc thuế.

Việc cải cách biểu thuế thu nhập cá nhân không chỉ giúp giảm gánh nặng thuế cho người nộp thuế mà còn góp phần vào việc tạo ra một môi trường kinh tế thuận lợi và cạnh tranh. Tuy nhiên, việc lựa chọn phương án phù hợp sẽ cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố như cơ cấu thu nhập của dân cư, mức độ tác động đến ngân sách nhà nước và sự công bằng trong phân phối thu nhập.

Xem thêm thông tin về đề xuất thay đổi biểu thuế thu nhập cá nhân trên Giáo dục Thủ đô

Xem thông tin về đề xuất thay đổi chính sách thuế khác

Luat Thuế Giá trị gia tăng số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ 1/7 cùng với Nghị định 181 và Thông tư 69 hướng dẫn đã mở ra một chương mới cho ngành thuế: rõ ràng hơn, minh bạch hơn, thân thiện hơn. Tuy nhiên, việc tiếp cận và thụ hưởng các chính sách thuế mới vẫn còn là một thách thức đối với không ít người nộp thuế, nhất là khu vực doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể và nhóm người dân chưa quen với công nghệ.

Chính sách thuế có thể được thiết kế tốt, nhưng nếu người dân không hiểu thì chính sách đó vẫn là khoảng cách. Tình trạng nhiều hộ kinh doanh chưa nắm rõ tiêu chí được miễn thuế GTGT, hoặc doanh nghiệp nhỏ chưa biết cách nộp hồ sơ hoàn thuế điện tử là điều đang diễn ra ở một số địa phương. Không ít chủ hộ kinh doanh vẫn hỏi lẫn nhau thay vì được hướng dẫn chính thức.

Bên cạnh đó, việc sử dụng nền tảng công nghệ để khai thuế, hoàn thuế hay tra cứu hồ sơ còn phụ thuộc vào kỹ năng số và hạ tầng thông tin. Những người lớn tuổi, hộ kinh doanh truyền thống, vùng xa thường gặp khó khăn khi tiếp cận các quy trình mới. Dù Cục Thuế đã tích cực triển khai các nền tảng số, nhưng ‘cánh tay nối dài’ tại cấp cơ sở vẫn cần được củng cố mạnh hơn.

Một điểm nghẽn khác đến từ phương thức truyền thông chính sách. Việc công bố văn bản pháp luật hay tổ chức tập huấn thường còn nặng về hình thức, thiếu sự đồng hành trực tiếp tại nơi người nộp thuế sinh sống hoặc làm việc. Nhiều cán bộ thuế địa phương vẫn bận rộn với nghiệp vụ chuyên môn, chưa thể đóng vai trò là ‘người hướng dẫn chính sách’ một cách chủ động, gần gũi.

Một số địa phương đã triển khai mô hình ‘thuế lưu động’ hoặc tổ công tác hỗ trợ hộ kinh doanh nhỏ tại các chợ truyền thống, khu vực ngoại ô, đây là mô hình cần được nhân rộng. Chính sách tốt phải đi kèm với ‘đội ngũ lan tỏa chính sách’ có chuyên môn và hiểu người dân. Hình ảnh một cán bộ thuế xuất hiện trong buổi sinh hoạt tổ dân phố, hướng dẫn bà con kê khai, hay tư vấn tại cửa hàng nhỏ, đó chính là niềm tin đang được xây dựng bằng sự hiện diện thật sự.

Bên cạnh đó, các hình thức truyền thông cần được đổi mới. Việc kết hợp giữa văn bản hướng dẫn chính thức và các video ngắn, infographic minh họa, hướng dẫn trực tuyến, sẽ giúp chính sách tiếp cận tốt hơn đến thế hệ người dùng trẻ và cả những người ít quen với ngôn ngữ pháp lý.

Từ trực tuyến đến thân thiện, đường đi chính sách của hành trình 2 chiều. Chuyển đổi số trong ngành thuế đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong hoàn thuế điện tử, tích hợp dữ liệu và hóa đơn số. Tuy nhiên, khi người dân vẫn cần đến trực tiếp cơ quan thuế để hỏi những điều tưởng chừng có thể đọc được online, thì ta biết rằng vẫn còn điểm nghẽn. Đó là khoảng cách về khả năng tiếp cận thông tin và sự đồng cảm trong phục vụ.

Việc xây dựng đội ngũ hỗ trợ chính sách tại trung tâm hành chính công cấp xã, phường là một hướng đi đúng. Nhưng để hiệu quả hơn, cần gắn thêm mục tiêu ‘tư vấn chủ động’ thay vì chờ người dân hỏi. Mỗi lần người dân được hướng dẫn tận tình, dễ hiểu là một lần niềm tin với chính sách được củng cố.

Một đề xuất đáng cân nhắc là thiết lập các trạm hỗ trợ thuế lưu động định kỳ tại chợ, khu công nghiệp, cụm dân cư… để vừa tiếp nhận thông tin, vừa tuyên truyền chủ trương chính sách và hướng dẫn người dân thực hiện nghĩa vụ thuế đúng quy định. Mô hình này giúp đưa chính sách đến gần hơn với đời sống, đồng thời tạo ra điểm chạm tích cực giữa cơ quan thuế và người nộp thuế.

Chính sách thuế minh bạch là điều kiện cần. Nhưng điều kiện đủ – là năng lực truyền đạt, kết nối và hỗ trợ từ đội ngũ thực thi. Người dân sẽ không thể đồng hành nếu họ không hiểu mình đang đồng hành vì điều gì.

Muốn đi nhanh, hãy ban hành chính sách tốt. Muốn đi xa, hãy cùng người dân bước trên chính con đường ấy. Đó là lúc ngành thuế không chỉ là nơi thu mà là nơi gieo dựng lòng tin.