Một nghiên cứu toàn diện gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và dementia. Khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới hiện đang mắc bệnh này, và con số dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050.

Các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu liên quan đến hơn 29 triệu người tham gia. Những người tham gia này đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm. Kết quả cho thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia.

Các chất ô nhiễm không khí được xác định bao gồm PM2.5, khí nitơ dioxide và khói. PM2.5 có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi, trong khi khí nitơ dioxide phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch. Khói có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ. Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%. Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.

Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh dementia, và tại Vương quốc Anh, khoảng 982.000 người mắc bệnh này. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng.

Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp ‘bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây’. Bà cũng nói rằng giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn.

Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA.

Các nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao. Họ cho biết các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi.

Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: ‘Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia’. Bà cũng nói rằng ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia – nhưng nó không phải là điều mà các cá nhân có thể giải quyết một mình. Đó là nơi lãnh đạo của chính phủ là rất quan trọng.

Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Ở Tokyo, Nhật Bản, một phòng khám chuyên biệt đầu tiên đã ra mắt để giải quyết tình trạng “suy giảm trí nhớ do điện thoại thông minh”, một hiện tượng đang ngày càng phổ biến ở nhiều độ tuổi do việc sử dụng thiết bị điện tử một cách quá mức.

Phòng khám Thần kinh Kanamachi Ekimae, tọa lạc tại Quận Katsushika, Tokyo, đã giới thiệu chương trình điều trị đặc biệt cho hội chứng này, bên cạnh dịch vụ tư vấn trực tuyến trên toàn quốc. Hội chứng “suy giảm trí nhớ do điện thoại thông minh”, hay còn được biết đến với tên gọi “giảm trí nhớ kỹ thuật số”, là kết quả của việc sử dụng quá mức các thiết bị kỹ thuật số, dẫn đến sự suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung.

Theo lời của bác sĩ Uchino Katsuyuki, Giám đốc Phòng khám Kanamachi Ekimae, hội chứng này có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, từ người lớn đến trẻ em, nhưng phổ biến nhất ở độ tuổi 20-30. Một số triệu chứng đáng chú ý bao gồm việc luôn cầm điện thoại trên tay, khó nhớ tên người khác, có thói quen chụp ảnh mọi thứ để ghi nhớ, thường xuyên thiếu ngủ và cảm thấy uể oải, thiếu động lực hoặc cảm xúc bất ổn.

Để điều trị, phòng khám sẽ tiến hành thăm khám, kiểm tra nhận thức nếu cần thiết và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, có thể bao gồm việc điều chỉnh lối sống hoặc can thiệp bằng thuốc nếu cần. Sự khác biệt chính giữa “suy giảm trí nhớ do điện thoại thông minh” và sa sút trí tuệ thực sự nằm ở chỗ bệnh nhân vẫn còn khả năng nhận thức và tự đánh giá vấn đề.

Giải pháp cơ bản để hạn chế chứng này là tìm cách tận hưởng cuộc sống và giảm thời gian sử dụng điện thoại. Bạn có thể điều chỉnh dần thói quen này, chẳng hạn như giảm thời gian sử dụng điện thoại xuống một giờ, không sử dụng điện thoại trừ khi cần liên lạc, cất điện thoại một giờ trước khi đi ngủ hoặc sử dụng chức năng giới hạn thời gian sử dụng trên điện thoại của mình.

Bên cạnh đó, việc dành thời gian cho những thói quen hoặc sở thích lành mạnh có thể mang lại lợi ích tích cực cho tinh thần, như đọc sách, tập thể dục, ra ngoài nhiều hơn hoặc đơn giản là tận hưởng một giấc ngủ trọn vẹn mà không bị làm phiền bởi thông báo từ các ứng dụng.